Ortodonti
Ortodonti tedavisi, üst ve alt çenedeki bozuklukların ortadan kaldırılması için uygulanan bir tedavi yöntemidir. Ortodonti; iyi konumlanmamış diş ve çenelerin tanısı, maloklüzyonların önlenmesi ve tedavi edilmesi ve dentofasiyal ortopedi olarak bilinen yüz büyümesinin modifikasyonunu içeren bir diş hekimliği bilim dalıdır.
Dişlerin ve çenelerin anomalisi Amerikan Ortodonti Derneği’ne göre, dünya nüfusunun yaklaşık yarısı, ortodontik tedavi yapılmayı gerektirecek kadar şiddetli maloklüzyonlara sahiptir. Ancak, ortodontik tedavinin sağlık için faydalı olduğuna dair kesin bilimsel kanıtlar olmamasına rağmen, ortodontik tedavi gören hastalar diğerlerine göre daha yüksek bir yaşam kalitesine sahiptir. Ortodontik tedavi birkaç yıl sürebilir. Maloklüzyonun yani çapraşıklığın ve çenelerin birbiri arasındaki arasındaki uyumsuzluğun şiddetli olduğu durumlarda, tedavi planına çene cerrahisi dahil edilebilir. Ortodontik tedavi genellikle kişi yetişkinliğe ulaşmadan genelde ergenlik döneminde başlar. Özellikle sınıf II maloklüzyon diye tarif edilen alt çenenin geride olması ve sınıf III maloklüzyon diye tarif edilen üst çenenin geride olası durumlarında hastaların iskeletsel yapısını çene cerrahisine başvurmadan hafif kuvvetler uygulanarak tedavi edilebilir. Bu tip ortopedik tedavilerde ergenlik öncesi dönem kaçırılmamalıdır. Aksi halde tedavi zor ve uzun bir hale gelmektedir. Yani burada ergenlik dönemi çocuklarına söz geçirebilecek anne ve babalara çok iş düşmektedir.
Dişlerde doğuştan ya da sonradan çeşitli nedenlerden dolayı bozukluklar meydana gelebilmektedir. Bu bozuklukları ise diş teli gibi yöntemler ile tedavi etmek mümkündür. Önceden sadece estetik amacı ile uygulanan ortodonti tedavisi günümüzde ağız ve çene sağlığı için büyük bir önem arz etmektedir.
Ortodontik tedavini faydaları nelerdir?
Eğri veya uygunsuz konumlanmış dişler, hızlı diş çürümesi ve diş eti iltihabı riskine yol açabilir. Böylelikle oral hijen eksikliği görülür. Ortodonti tedavisiyle düzletilmiş dişler daha kolay temizlenir, çürük ve diş taşı oluşma riski azalır.
Dişler arasındaki boşlukları kapatılır. Dişler arasına gıda birikme riski azalır.
Çapraşık dişler düzeltilir. İyi bir estetik sağlanır.
Özellikle ön dişlerin arasındaki uyumsuzluktan doğan; bazı harflerin tam telaffuz edilememesi gibi fonksiyonel bozuklukları giderir.
Dişler ve çeneler arası açıklık gibi kapanış bozukluklarının tedavisiyle besinler daha iyi öğütülebilir.
Ortodonti Tedavisi Nasıl Yapılır?
Hastanın istek ve beklentilerini dinleyen doktor bir tedavi planı hazırlar. Alt çenenin önde ya da geride olması ve hastanın yaşı göz önüne alınarak tedavi yöntemine karar verilir.
Ortodonti tedavisine başlanırken ilk aşama diş taşlarının temizlenmesi ve dişlerdeki çürüklerin dolgu yapılmasıdır. Çekilmesi gereken dişler çekilir, kanal tedavisi ve dolgu işlemleri yapılır. Eğer diş etinde problem varsa diş etlerindeki problemler giderilir. Bu aşamalardan sonra ortodontik bozuklukların derecesi belirlenir ve ona göre bir tel seçimi yapılır. Şeffaf plak, metal, porselen diş teli, çene genişletici, lingual diş teli, yer tutucular, yüz maskesi gibi çeşitli tedavi araçları arasında seçim yapılır ve diş telleri takılır.
Ortodonti Tedavisi Sırasında Nelere Dikkat Edilmelidir?
İlk gün mümkün olduğunca yumuşak gıdaları tercih edilmelidir (örneğin; çorba ve ekmek içi). Braketleriniz ağızda olduğu müddetçe yiyeceklerinize dikkat etmelisiniz. Sert gıdalardan mümkün olduğunca kaçınmalısınız.
Uzak Durulacaklar
- Patlamış mısır
- Yapışkan gıdalar: lokumlar, şekerler
- Sert gıdalar: kuruyemiş, sert şekerler, pişmemiş sebzeler, hazır satılan cipsler
- Sert unlu ürünler: halka, çubuk, pizza kenarı
- Ön dişlerle ısırılarak yenilen yiyecekler: Mısır, elma, pirzola
- Tırnak yeme, kalem ısırma
- Soda, kola, fanta gibi mine renklenmesi ve çürüklere neden olan asitli içecekler. Asitli içeceklerin ortodontik tedavi gören hastalarda çok hızlı bir şekilde çürüğe sebep olduğu unutulmamalıdır.
Bu tip yiyeceklerin yenilmesi, braketleri yerinden çıkartacak ve telleri eğecektir. Düşen her braketin tedavi süresini uzatacağı unutulmamalıdır.
Yenilenebilecekler
- Elma, havuç gibi gıdaları küçük parçalara kesip yenebilir.
- Çağla, zeytin erik gibi içinde çekirdeği olan besinlerin çekirdeği mutlaka ağız dışında çıkarılmalıdır.
- Tükürük akımını arttırıp dişlerin temiz tutulmasında yardımcı olan yumuşak draje sakız çiğnenmesi aşırıya kaçmamak şartıyla çiğnenebilir.
- Oda sıcaklığında yumuşamış çikolata gofret türü gıdaların tüketilmesinde bir sakınca yoktur.
- Hangi yiyeceği yiyip hangisini yiyemeyeceğiniz konusunda sağduyunuzu kullanınız.
Diş Fırçalama
Braketler varken dişlerin fırçalanması ve ara yüz fırçası kullanılması her zamankinden daha önemlidir. Dişlerini yeterince temiz tutamayan hastalar, tedavileri sırasında dişeti problemleri ve çürükle karşılaşırlar. Braketler etrafında plak birikimi, diş minesini zayıflamasına neden olarak estetik olmayan beyaz nokta lezyonlarına neden olur. Günde en az 3 defa ve her biri 5 dakikadan az olmayacak şekilde dişlerinizi fırçalamanız gerekmektedir. Genel olarak ağızdan yemek veya aperatif anlamında ne girerse zaman geçirmeden en az 5 dakika olmak üzere dişler fırçalanmalı ve ara yüz fırçaları kullanılmalıdır. Normal diş fırçasının yatay şekilde kullanılması gereklidir. Dişler fırçalanırken, diş firçası kuru olmalı ve üzerine mercimek tanesi kadar macun koymak yeterli olmaktadır. Yaygın olarak fırça ıslatılarak yapılan işlemde fırça kılları yumuşadığı için temizlik tam olmamaktadır. Bunun yanında eczanelerde satılan kılları içe dönük şekilde tasarlanmış ortodontik fırçalarla yatay hareketlerle fırçalama yapılabilir.
Genel Rahatsızlık
Braketleriniz takıldığında dişlerinizde 4 saat sonra genel bir rahatsızlık olabilir. Dişlerinizde çiğneme kuvvetlerine karşı 3 gün içinde duyarlı hale gelebilir. Bu durum sakız çiğnemek veya soğuk suyla ağız çalkalayarak giderilebilir. Eğer hassasiyet ciddi boyutta ise etken maddesi parasetamol olan herhangi bir ağrı kesici kullanabilirsiniz. Dudaklar yanaklar ve dilde yeni braket yüzeylerine alışana kadar bir-iki hafta rahatsızlık hissedilebilir. Dudak ve yanaklarda teller ve braketlere alışıncaya kadar yara olabilir. Bunu azaltmak için ortodontik tedavide kullanılan hasta mumunu bizden temin edilebilirsiniz. Oluşan yaraları önlemek için ayrıca gece uyurken yüzüstü uymamaya çalışın. Oluşabilecek yaralar için gargara kullanabilirsiniz. Randevular genellikle ayda bir keredir ve her randevu sonrası, randevudan birkaç saat sonra başlayan 3 günden 1 haftaya kadar değişen sürede rahatsızlık duyabilirsiniz.
Dişlerde Hareketlilik
Bu durum, tedavi sırasında beklenen bir olaydır. Kesinlikle normal bir durumdur. Dişlerin yer değiştirmesi sebebiyle bu hareketlilik normaldir. Dişler yeni konumlarında tekrar stabil hale gelecektir.
